High Time for Dialogue

E.Vermeersch, 2016

No solo

In 2012, artist Griet Dobbels plucked up her courage. In cooperation with Arpia and the municipality of Herzele she went in search of a large group of hikers for her art happening The Map is not the Territory. Walking in unison, they draw a living contour line in the landscape of Woubrechtegem. The artist, the mayor and the hikers have not been forgotten.  Fast forward four years. A follow-up to Woubrechtegem will take place in the Italian Alps. This summer, Griet Dobbels is going to Cittadellarte – Fondazione Pistoletto. Arture is a fact.  She was invited by a group of enthusiastic business people to create an exhibition in the presbytery of Ressegem. Griet, in turn, asked others to join her.

Dialogue

Griet Dobbels and I begin a dialogue. We decide to build this exhibition together. For us, Arture is an adventure, a two-way conversation, an exchange. Arture#5 is about working, talking, laughing, sweating and sighing. Above all, it is a newfound friendship. We talk about everything. We hesitate. We zip from quote to quote, from context to core, from market to the world, from work to form, from form to content, from woman to child, from crow to shark. Sometimes we hesitate. And yet. We always return to the essence of art: dream and harsh reality, beauty and commitment, confrontation and comfort, content and craftsmanship [métier], thinking and doing…

Els: ‘It is not down on any map; true places never are’ is a quote from Moby Dick by Herman Melville. Why did you choose Melville’s Moby Dick? 

Griet: I came to Melville by way of JM Coetzee. He’s one of my favourite authors. Coetzee manages to evoke an entire world in a single sentence. This is what I’m trying to do with images. Of course, you never succeed in capturing that world. Hence my constant search. The works might be new, or the medium different, but the subject is always the same.

Double

Duality, or the binary nature of things, is not only present Griet Dobbels’s questioning discourse but in all of her artworks: ‘her oeuvre consists of a constant dialectic between the two positions, sometimes seemingly casual, at others verging on the obsessive, often childishly simple, at once playful and serious, sharp and bright. Proceeding from the two poles, she never gives the impression that she can close the gap, or that she can overcome or resolve conflicts.’ (1)

Her work is about mutual challenging and reinforcement, concealing and revealing, making and breaking, beauty and horror, safety and danger, boundaries and infinity, grandeur and insignificance, transience and timelessness, content and form, chaos and control, universality and individuality, and nature and culture.

Els: Your love of literature is something that I recognise. It reminds me of the legendary scene in the film Il Postino, when the postman Mario, in wonder, asks the exiled Chilean poet Pablo Neruda to explain a metaphor. He notes that Neruda receives many letters from women. Mario will give anything to learn the poet’s language so that he can seduce his beloved Beatrice. ‘Il metafore’, Pablo Neruda looks amused, sighs and says to the postman: ‘“If you say the sky weeps”, what do you mean?’ Is the creation of images analogous to creating new metaphors? Truth is elusive and yet you continue to look for its image? How should we interpret the proliferation of mountains in your work?

Griet: I don’t think that I can make new metaphors ... but maybe I’m making my own fresh images of metaphors. You know: it’s been done before, but not in my way.

Calibration

Griet Dobbels’s work is one of the benchmarks within the contemporary art landscape. The question about the interaction between nature and culture is particularly topical. How does an individual relate to the landscape in the Anthropocene era? With one swipe on a tablet we can see the entire world via Google Earth, and all from the comfort of our living room sofas. How do we experience this immense space? And doesn’t it foster a genuine need for a smaller scale? We travel more than we’ve ever done before and yet the borders are shutting down. We explore the mountains and see people trekking over them. The landscape in art history tells the story of man’s search for his place in the world. Contemporary art sketches a new contour line and follows a different path.

Métier

Out of all the formal aspects of Griet Dobbels’s work, her exceptional craftsmanship [métier] is perhaps the most striking. It takes guts to ditch the 3D printer and manipulate Steinbach paper sheet by sheet. It takes courage to cut a mountain of paper by hand. You need time to create stratified layers. In a time where there is no time, the position of an artist who pours untold hours into her work isn’t particularly easy. Time is money. But who monitors the value and who determines the price?

Els: In 1993, a high-profile exhibition entitled Post Human took place in Hamburg. Jeffrey Deitch, the curator, said: ‘I have the sense that we are beginning to experience an extraordinary revolution in the way human beings understand themselves. The convergence of rapid advances in biotechnology and computer science with society’s questioning of traditional social and sexual roles may be leading to nothing less than a redefinition of human life.’ The drive towards perfection and manufacturability penetrates every aspect of life. And in such an era, you have chosen a specific métier, one that involves painstaking craftsmanship: hours and hours, sheet by sheet, working by hand and with monastic patience, just to create a single work. Does time, or perhaps duration is a better word, play an important role in your oeuvre?

Griet: Time is a theme in my work. It’s part of my working process and visible within the final piece. It’s about holding onto myself and letting go again, and realising that it isn’t always possible to control something unless you occasionally let go. Is that a choice? I ask myself the same question sometimes. I think that I function better this way. There was a time when craftsmanship was not ‘in’, but it’s clear that today’s young artists are returning to the process of making things by hand.

Venn diagram

Griet Dobbels’s work is the connecting thread that runs through the rooms of the presbytery. Based on the principle of a Venn diagram, she has invited other artists to show their work, artists with whom she shares common ground. Even so, with the necessary nuances and differences. Logical relationships come to the fore in the work of Ruben Bellinkx, Karina Beumer, Liesbeth Henderickx, Wesley Meuris, Hanne Van Dyck and Jonas Vansteenkiste, the latter both in his own right and when working in partnership with Veerle Michiels. The four main themes and guiding principles in the work of Griet Dobbels can be summarised as: project-based work, working with people in the form of a happening, autonomous sculptures or objects, and drawing. At the same time, the exhibited works all possess their own strong identities.

Els: The other artists were invited because of the way in which their work relates to the four principal themes in your own practice. Yet you never pin yourself down to just one form. In The Music Says Freedom Exists, the Nobel prize-winner Tomas Tranströmer plays Hayden on the piano as an accompaniment to an earlier reading of his poem Allegro. You can find his stunning interpretation here: https://youtu.be/ApiaFYq3wZc. J. Bernlef translates this in his book De herinneringen zien mij [The Memories See Me] and calls the poem Allegro. Peter Jacquemyn plays the bass and translates your mountains into sound. What does spiritual affinity mean to you?

Griet: Spiritual affinity is the infinite connection between people regardless of form, medium and culture and, through this, being able to strengthen each other in a positive way. It’s a cumulative form of cross-fertilisation that gives rise to a new language. Above all else, spiritual affinity is about ‘connectedness’.

Curiosity

In the autumn of 2014, a fierce debate raged in the press. Father Jo Libeer roundly denounced the subsidised arts. Using terms such as ‘market failure’ and calling for ‘accountability’, he had a profound effect upon the art world. The relationship between the worlds of commerce and culture is becoming increasingly polarised.

After centuries of clinging for grim death to a market dominated by the client – in the form of church, state, aristocracy and the bourgeoisie – the art world of the Enlightenment gradually liberated itself and moved towards the principle of art for art’s sake. Art, in other words, became autonomous. The nineteenth-century Impressionists considered it an honour to be included in the ‘Salon des refusés’ since it attracted more press and public than the classical exhibitions. In the twentieth century, art is a sanctuary. Admittedly, this is sometimes exaggerated. Now and again, the link between art and reality is lost, and the public is occasionally forgotten.

Today, the debate could not be more relevant. If we consider contemporary art to be the ‘pulse’ of cultural life, it can be both disturbing and comforting. On the one hand, we see the art world as a rat race, dominated by auctions and ‘inhuman’ prices for a single artwork. On the other hand, it’s also filled with artists who engage in all kinds of creative projects and are committed to the debate about participation. If we want to talk about polarisation, business people are interested in ‘necessity’ and artists ‘meaning’. Occasionally we see spasmodic attempts to look over the wall. Artists are directed towards creative entrepreneurship, while business people become curators.

Actor Josse De Pauw formulated an insightful and justified response. He made an impassioned plea for ‘curiosity about the thoughts of others’ and argued against the notion that ‘measurement is the key to knowledge’ (2). Meanwhile, we all know Father Libeer’s son, Julien, who possesses an in-depth knowledge of music, immense curiosity about the thoughts of others and plays the piano beautifully. In this, he is unique in the art world. Art makes you curious about the thinking of others, and compels you to think differently. ’Measurement as the key to knowledge’ is the antithesis of artistic research, the right to (un) success, the labyrinth that is filled with creative twists.

Els: ‘The night that yearns for space and immediately creeps into your shoe when you take it off in a meadow at night. This type of image seems difficult to translate into a spatial object; that’s why it’s found its way into my collection of poems. Later, I realized that the night always enters the shoe by the same entrance when you take the shoe off…But if you glue the shoe completely shut, make a new opening at the toe, and then attach a funnel-like construction to the opening, you’ve easily created a new entrance for the night.’ Marc Manders on A New Entrance for the Night.

Griet: To quote JM Coetzee: ‘We must cultivate, all of us, a certain ignorance, a certain blindness, or society will not be tolerable’ 

High time for dialogue

The world is filled with duality. In many ways, the need to recover the connection with objects has never been greater. For where will we end up if there is a fundamental disconnect between necessity and meaning?

(1) Frank Maes in: Griet Dobbels, Straightline Attempt, Posture Editions no. 16, 2015.

(2) Josse De Pauw replies to Jo Libeer: De Standaard, 11 October 2014.

De hoogste tijd voor samenspraak                    

E.Vermeersch, 2016

Geen solo

In 2012 trekt kunstenaar Griet Dobbels haar stoute schoenen aan. In samenwerking met Arpia en de gemeente Herzele zoekt ze een grote groep wandelaars voor haar kunsthappening ‘The map is not the territory’. Al wandelend tekenen ze samen een levende hoogtelijn in het landschap van Woubrechtegem.  De kunstenaar, de burgemeester en de wandelaars zijn het niet vergeten. We zijn vier jaar later. Woubrechtegem kent een vervolg in de Italiaanse Alpen. Griet Dobbels gaat deze zomer naar Cittadellarte – Fondazione Pistoletto.  ARTure is een feit. Een groep van enthousiaste ondernemers nodigde haar uit om een tentoonstelling te bouwen in de pastorij van Ressegem. Griet nodigde op haar beurt andere mensen uit.

Dialoog

Ik ga met Griet Dobbels  in dialoog. We besluiten samen deze tentoonstelling te bouwen. ARTure wordt voor ons een avontuur, een heen – en weer gesprek, een tweespraak. ARTure #5 is werken, praten, lachen, zweten en zuchten. Het is vooral een hervonden vriendschap. We praten over alles. We twijfelen. We zappen van quote naar quote, van context naar kern, van markt naar wereld, van werk naar vorm, van vorm naar inhoud, van vrouw naar kind, van kraai naar haai.  We weifelen even. En toch. We keren altijd terug naar de kern van de kunst: droom en harde realiteit, schoonheid en engagement, confrontatie en troost, inhoud en métier, denken en doen, ….

Dubbel

Het dubbele, de tweekantigheid van de dingen zit niet alleen in Griet Dobbels’ onderzoekend praten en zijn, maar ook in elk werk:  ‘haar oeuvre bestaat uit een voortdurende dialectiek tussen de twee posities, nu eens ogenschijnlijk nonchalant, dan weer schijnbaar obsessief, vaak kinderlijk eenvoudig, tegelijk speels en ernstig, scherp en licht. Zich tussen de twee polen begevend geeft ze nooit de indruk dat ze de kloof zou kunnen dichten, dat ze tegenstellingen zou kunnen overstijgen of oplossen.’ (1)

Haar werk gaat over elkaar uitdagen en elkaar versterken, camoufleren en blootleggen, maken en afbreken, schoonheid en gruwel, veiligheid en gevaar, grenzen en oneindigheid, grootsheid en nietigheid, over vluchtigheid en tijdloosheid, over inhoud en vorm, over chaos en controle, over universaliteit en individualiteit, over natuur en cultuur.

Kalibreren

Het werk van Griet Dobbels is een van de ijkpunten in het hedendaagse kunstlandschap. De vraagstelling over de wisselwerking van natuur en cultuur is bijzonder actueel. Hoe verhoudt het individu zich tot een landschap in het tijdperk van het antropoceen? Met één swipe over een tablet bekijken we vanuit onze luie zetel de wereld op google earth. Hoe beleven we die onmetelijke ruimte? En is er echt behoefte aan kleinschaligheid? We reizen als nooit te voren en de grenzen zijn zich aan het sluiten. We trekken de bergen in en zien mensen over bergen trekken. De geschiedenis van het landschap in de kunst vertelt een verhaal over de plek van de mens in de wereld. De actuele kunst trekt een nieuwe hoogtelijn en vormt een ander spoor.  

Métier

Van alle vormaspecten in het oeuvre van Griet Dobbels is haar uitzonderlijk métier misschien wel de opvallendste. Je moet lef hebben om de 3D printer te vermijden en Steinbach papier vel per vel te bewerken. Je moet moed hebben om een berg van papier te snijden met de hand. Je moet tijd nemen om de lagen gelaagd te maken. In een tijd zonder tijd is de positie van een kunstenaar die tijd neemt voor zijn werk, niet eenvoudig. Tijd is immers geld. Wie bewaakt de waarde, wie bepaalt de som?

Venndiagram

Het werk van Griet Dobbels vormt de rode draad doorheen de ruimtes van de pastorij. Gebaseerd op het principe van een venndiagram nodigt ze andere kunstenaars uit, kunstenaars waarmee ze raakvlakken heeft. Tegelijkertijd met de nodige nuances en verschillen.

Er ontstaan logische relaties met het werk van Ruben Bellinkx, Karina Beumer, Liesbeth Henderickx, Wesley Meuris, Hanne Van Dyck, Jonas Vansteenkiste solo en in duo met Veerle Michiels. De vier grote lijnen in het werk van Griet Dobbels: projectmatig werken, werken met mensen onder vorm van een happening, op zichzelf staande sculpturen of objecten en tekeningen, vormen de leidraad. De getoonde werken behouden tegelijkertijd hun sterke identiteit.

Nieuwsgierigheid

In het najaar van 2014 woedt een hevige discussie in de pers. Vader Jo Libeer trekt hard van leer tegen het gesubsidieerde kunstenveld. Met termen als marktfalen en eisen van verantwoording,  raakt hij de wereld van de kunstenaar diep. Er lijkt een sterke polarisering op gang te komen tussen het veld van de ondernemer en het veld van de cultuur.

Na eeuwen met handen en voeten vast te hangen aan de markt van de opdrachtgever - onder vorm van kerk, staat, adel en burgerij - weekt de kunstwereld van de Verlichting zich langzaam los om te evolueren naar een principe van l’Art pour l’Art of de autonomie van de kunst. Bij de Impressionisten in de 19de eeuw wordt het een eer om te behoren tot de refusés. De salons van de geweigerden trekken meer pers en publiek dan de klassieke tentoonstellingen.

In de twintigste eeuw wordt de kunst een vrijplaats. Toegegeven, er wordt soms overdreven. Hier en daar verliest de kunst de band met de werkelijkheid. Het publiek wordt soms vergeten.

Op vandaag is het debat actueler dan ooit.  Als we de hedendaagse kunst bekijken als de ‘polsslag’ van het culturele leven, dan kan dat ons zowel verontrusten als troosten. Aan de ene kant zien we de kunstmarkt met een ratrace aan veilingen en ‘onmenselijke’ 
prijzen voor één werk. Aan de andere kant zien we de kunstwereld met een groot aantal kunstenaars die allerlei creatieve projecten ontplooien en deelnemen aan het participatiedebat. Als we willen polariseren,  zijn de ondernemers bezig met nut en de kunstenaars met zin. Af en toe zien we krampachtige pogingen om over de muur te kijken. Kunstenaars worden gestuurd in de richting van creatief ondernemerschap. Ondernemers worden curatoren. 
Acteur Josse De Pauw antwoordt scherp en onderbouwd in en recht van antwoord. Hij houdt een sterk pleidooi voor ‘de nieuwsgierigheid naar het denken van de ander’ en tegen ‘het meten is weten’ (2). Ondertussen kennen we allemaal zoon Julien Libeer met zijn gedegen kennis van de muziek, zijn talent voor nieuwsgierigheid naar het denken van de ander en zijn hemels pianowerk.

Net daarin ligt nu het unieke in de kunstwereld. Kunst maakt nieuwsgierig naar het denken van de ander, noopt tot anders denken. ‘Meten is weten’ staat ver af van het inhoudelijke artistieke onderzoek, the right of (un) success, het labyrint van de creatieve kronkel.

De hoogste tijd voor samenspraak

De wereld is dubbel. Op allerlei manieren neemt de behoefte toe om de band met de dingen terug aan te halen. Waar staan we als nut en zin volledig uit elkaar gehaald worden?

(1) Frank Maes in: Griet Dobbels, Straight Line Attempt, 2015 Posture Editions n°16

(2) Josse De Pauw richt een antwoord aan Jo Libeer in: De Standaard, 11 oktober 2014